W
przeciwieństwie do 'zwykłych' galaktyk, galaktyki aktywne charakteryzują się
obecnością niezwykle jasnego jądra, którego jasność znacznie przewyższa
jasność otaczających gwiazd. Typowa jasność aktywnego jądra (AGN - ang.
Active Galactic Nucleus) to
1041 do 1047 erg /s, a nawet, w wypadku najjaśniejszych
kwazarów,
1048 erg /s.
Bardzo szybka zmienność aktywnych galaktyk oraz fakt, ze znakomita większość
emisji pochodzi z bardzo małego obszaru, sugeruje, ze mechanizmem odpowiadającym za
powstawanie tej olbrzymiej ilości energii jest akrecja (opadanie) materii na
supermasywną czarną dziurę znajdującą się w centrum AGN.
*
Dwie klasy galaktyk Seyferta
Charakterystyczną cechą AGN jest obecność w ich widmie
licznych linii emisyjnych. Wśród nich obserwuje się zarówno szerokie, dozwolone linie
(szerokość FWHM w zakresie 1500 - 30000 km /s), jak również linie wąskie (FWHM < 900 km /s),
które mogą być dozwolone lub wzbronione.
Linie te powstają w osobnych obszarach: Obszarze Wąskich Linii (Narrow Line Region
- NLR) oraz w Obszarze Szerokich Linii (Broad Line Region - BLR). Jak
się uważa,
obszar BLR znajduje się znacznie bliżej centrum, i w zależności od
naszego kąta widzenia może być przesłonięty przez znajdujący się dalej torus
pyłowy.
Z tego powodu w galaktykach typu Seyfert 1 szerokie linie są obecne, natomiast
w galaktykach typu Seyfert 2 linii tych nie widzimy, co
jest podstawą uznawanego obecnie schematu unifikacyjnego.
*
Widmo energetyczne AGN
Widmo energetyczne aktywnej galaktyki rozciąga się od zakresu radiowego do promieni Rentgena i gamma.
Na sąsiednim rysunku (zaczerpniętym z pracy Laor et al., 1997, ApJ, 477, 93)
pokazane jest tzw. widmo kompozytowe, skonstruowane dla próbki kilkunastu
kwazarów. Jasność bolometryczna w AGN jest zdominowana przez emisję w ultrafiolecie,
a widmo w tym zakresie tworzy charakterystyczne 'wybrzuszenie'. Składnik ten pochodzi
najprawdopodobniej od świecącego w UV dysku akrecyjnego. Powyżej 1 keV widmo rentgenowskie ma
kształt potęgowy (na rysunku w skali
logarytmicznej jest to linia prosta). Ten 'ogon' w widmie powstaje w wyniku
kolejnych rozproszeń Comptona, w których miękkie fotony uzyskują energie od
elektronów znajdujących się w gorącej plazmie w sąsiedztwie dysku akrecyjnego.
W wielu obiektach obserwuje się ponadto widmo odbite, powodujące zmianę kształtu
pierwotnego 'ogona' potęgowego, a także fluorescencyjną linię żelaza.
W zakresie miękkich promieni X występuje natomiast nadwyżka promieniowania
w stosunku do prostego kształtu potęgowego. Pochodzenie tej 'miękkiej nadwyżki'
nie jest jasne, gdyż jej interpretacja opiera się na ekstrapolacji widma do zakresu,
który nie jest dostępny obserwacjom ze względu na silną absorpcję w naszej Galaktyce.
|